دومین پیش نشست تخصصی همایش بین المللی« فلسطین عدالت و نظم بین الملل» با عنوان "فلسطین و نظم منطقه ای غرب آسیا" در تاریخ اول مهرماه 1404 در پژوهشگاه عالی دفاع مقدس با حضور جمعی از متخصصین و مدعوین برگزار شد. فلسطین در طول بیش از هفتاد سال گذشته از یک منازعه محدود جغرافیایی فراتر رفته و به کانونی برای تعیین مسیر آینده نظام بینالملل بدل شده است. رژیم صهیونیستی که در سال ۱۹۴۸ بهعنوان بخشی از طرح کلان غرب برای تثبیت سلطه استعماری در قلب جهان اسلام ایجاد شد، در واقع یک موجودیت سیاسی صرف نیست، بلکه یک پروژه تمدنی است. بنیانگذاران صهیونیسم آن را بهعنوان دیوار دفاعی اروپا در برابر آسیا و پایگاه ارزشهای غربی در خاورمیانه توصیف کردند.
مسئله فلسطین در طول بیش از هفتاد سال گذشته از یک منازعه محدود جغرافیایی فراتر رفته و به کانونی برای تعیین مسیر آینده نظام بینالملل بدل شده است. رژیم صهیونیستی که در سال ۱۹۴۸ بهعنوان بخشی از طرح کلان غرب برای تثبیت سلطه استعماری در قلب جهان اسلام ایجاد شد، در واقع یک موجودیت سیاسی صرف نیست، بلکه یک پروژه تمدنی است. بنیانگذاران صهیونیسم آن را بهعنوان دیوار دفاعی اروپا در برابر آسیا و پایگاه ارزشهای غربی در خاورمیانه توصیف کردند. همین رویکرد تا امروز ادامه یافته و مقامات فعلی اسرائیل آشکارا تأکید دارند که نماینده تمدن غرب در برابر آنچه «بربریت شرقی» مینامند هستند. این هویت تمدنی - استعماری باعث شده است که حمایت غرب از این رژیم نه مقطعی و تاکتیکی، بلکه ساختاری و دائمی باشد.
اما در نقطه مقابل، تجربه مقاومت اسلامی در دهههای اخیر نشان داد که این نظم تحمیلی میتواند به چالش کشیده شود. از جنگ ۳۳ روزه لبنان در ۲۰۰۶ تا جنگهای غزه در سالهای ۲۰۰۸، ۲۰۱۴ و نهایتاً عملیات طوفان الاقصی، مقاومت توانسته است معادلات راهبردی را تغییر دهد. برای نخستینبار رژیم صهیونیستی از جایگاه «قدرت شکستناپذیر منطقه» به بازیگری شکننده و نیازمند حمایت خارجی تقلیلیافته است. طوفان الاقصی نقطه اوج این روند بود؛ رخدادی که نهتنها ساختار امنیتی اسرائیل را به لرزه درآورد، بلکه مسئله فلسطین را از سطحی منطقهای به اولویت اول سیاست جهانی ارتقا داد.
این رخداد، معادلهای تازه در روابط بینالملل رقم زد. غرب به طور مستقیم وارد میدان شد و از بالاترین مقامات نظامی و سیاسی خود برای جلوگیری از فروپاشی اسرائیل استفاده کرد. چنین سطحی از مداخله نشان داد که جنگ امروز صرفاً نزاعی محلی نیست، بلکه رویاروییای وجودی برای حفظ یا تغییر نظم جهانی است. این وضعیت مشروعیت رژیم صهیونیستی را بهشدت تضعیف کرده و موجب شده حتی قدرتهای غربی نیز نتوانند بهراحتی تصویر پیشین آن را بازسازی کنند. شکاف در افکار عمومی جهانی، اعتراضات گسترده مردمی و بهرسمیتشناختن فلسطین از سوی دهها کشور نمونهای روشن از این تغییر است.
نشست تخصصی حاضر بر این نکته تأکید کرد که فلسطین اکنون «سنگ محک عدالت جهانی» است. هر نظمی که بر ویرانههای اشغال و نسلکشی بنا شود، فاقد مشروعیت خواهد بود، و هر نظمی که بر آزادی و کرامت فلسطین استوار شود، میتواند مسیر جدیدی برای آینده جهان بگشاید. این حقیقت مسئولیتهای متفاوتی را در سه سطح ترسیم میکند.
در سطح ملی، ایران و محور مقاومت باید دستاوردهای میدانی و سیاسی را به قواعد پایدار بازدارندگی تبدیل کنند. این امر نیازمند پیوند میان میدان، دیپلماسی و روایت و همچنین سرمایهگذاری بر ظرفیتهای علمی، رسانهای و اجتماعی است تا حمایت از فلسطین نه یک رویکرد مقطعی بلکه یک گفتمان ماندگار ملی باشد.
در سطح منطقهای، جهان اسلام وظیفه دارد محور وحدت خود را بر فلسطین بازتعریف کند. تجربه عادیسازی با رژیم صهیونیستی نشان داد که این رویکرد نهتنها امنیت نمیآورد؛ بلکه وابستگی و شکنندگی ایجاد میکند؛ بنابراین، طراحی سازوکارهای امنیتی، اقتصادی و فرهنگی مشترک میان کشورهای اسلامی ضرورتی فوری است تا بتواند جایگزینی برای نظم تحمیلی غربی باشد.
در سطح بینالمللی، باید از شکاف قدرت جهانی و ظهور بازیگران نوظهور استفاده کرد تا مسئله فلسطین بهعنوان معیاری برای سنجش عدالت در نظام بینالملل مطرح شود. پیگیری حقوقی و سیاسی جنایات اسرائیل، ایجاد دادگاههای مطالبه مردمی و رسمی و اتصال مسئله فلسطین به مطالبات جهانی جنوب میتواند این پرونده را به محور مشروعیتزدایی از نظم موجود و شکلدهی به نظمی جدید بدل سازد.
به بیان روشنتر، فلسطین نهتنها مسئلهای انسانی و اخلاقی، بلکه مسئلهای راهبردی و تمدنی است. بدون آزادی فلسطین، هیچ نظم عادلانهای در جهان شکل نخواهد گرفت و با آزادی آن، مسیر بازسازی جهان بر پایه عدالت، کرامت و حقیقت هموار خواهد شد. همانطور که رسالت این همایش بینالمللی نیز همین است؛ نشاندادن اینکه سرنوشت فلسطین با سرنوشت نظم جهانی گرهخورده است و هر گامی بهسوی رهایی فلسطین، گامی بهسوی آیندهای عادلانهتر برای همه ملتها خواهد بود.
